წყაროები

http://concordtravel.ge/ http://www.google.com/ http://books.google.com/ http://www.youtube.com/

საქართველოს რეგიონები ( სვანეთი, ხევსურეთი, თუშეთი )

ხევსურეთი

  ეს ულამაზესი მხარე, ღრმა ხევებით დაღარული, კავკასიონის ბუმბერაზ მთებშია მოქცეული. იგი მდებარეობს კავკასიონის ჩრდილო-სამხრეთ მხარეზე. კავკასიონის ქედი ხევსურეთს ორ ნაწილად ჰყოფს, რომელთაც პირიქით და პირაქეთ ხევსურეთს უწოდებენ. პირიქითი ხევსურეთი შედგება არდოტის, შატილისა და არხოტის ხეობებისაგან, პირაქეთ ხევსურეთს კი არაგვის ხეობა შეადგენს. ხევსურეთს აღმოსავლეთით ჩეჩნეთი და თუშეთი, დასავლეთით - ხევი და მთიულეთი, ჩრდილოეთით – ქისტეთი, სამხრეთით კი ფშავი ესაზღვრება. დასავლეთ ხევსურეთის მთის კალთები ფოთლოვანი ტყითაა შემოსილი, აღმოსავლეთ ხევსურეთი კი მდიდარია ყვავილოვანი მცენარეებით აჭრელებული სუბალპური და ალპური მდელოებით. ხევსურეთში საცალფეხო გზებია.
ამ უმშვენიერეს მიდამოებში ადამიანს უძველესი დროიდან უცხოვრია, რაზედაც ბრინჯაოს ხანის აქ აღმოჩენილი ნივთებიც მოწმობენ. ხევსურები მართლმადიდებელი ქრისტიანები არიან, თუმცა ისინი უმეტესად ჯერ კიდევ წარმართულ კერპებს ეთაყვანებიან, ამიტომაც აქ წარმართული სამლოცველო უფრო მრავლადაა, ვიდრე ეკლესია-მონასტერი. ხევსურეთის სიამაყეა მიუვალ კლდეზე შეფენილი სოფელი შატილი, რომელსაც გარესამყაროსთან ერთადერთი ბილიკი აკავშირებს. აქაური სახლები კოშკებს წარმოადგენენ, რომლებიც ერთგვარ თავდაცვით კედელს ქმნიან.

 

ღირსშესანიშნაობები:
შატილის ციხე-სოფელი
გუდანის ჯვარი
ანატორის ჯვარი
ხახმატის ციხე
ახიელის ციხე
ლებაისკარის ციხე
მუცოს ციხე

თუშეთი

თუშეთში რომ მოხვდე, საქართველოს ერთერთი ყველაზე მაღალი გზა (2917მ) უნდა გადაკვეთო "აბანოს" უღელტეხილზე. თუშეთი მდებარეობს საქართველოს მარჯვენა კუთხის მაღლობზე, ზღვის დონიდან 1650-4493 მ. მისი სოფლები განლაგებულია 1900მ-დან 2400მ-მდე. იგი კავკასიონის მთავარ წყალგამყოფ ქედსა და გვერდით ქედს შორის მდებარე ქვაბულშია მოქცეული. თუშეთის ქედის (ჩრდილოეთით) უმაღლესი მწვერვალია ტებულო (4493 მ.), ხოლო მთავარი წყალგამყოფი ქედის მწვერვალებიდან აღსანიშნავია შავი კლდე (3574 მ.), დიდგვერდი (3334 მ.), პატარა ბორბალო (3180 მ.). აქ გვხვდება ომალო-დიკლოს ვაკე, ცოკალთა-ქუმელაურთის ვაკე და სხვა პატარა ვაკეები. თუშეთის ჰავა კონტინენტურია, აქ ძირითადად სუსტი ქარი და წყნარი დღეები იცის.

თუშეთს აღმოსავლეთით საზღვრავს დაღესტანი, დასავლეთით ფშავი და ხევსურეთი, ჩრდილოეთით ჩეჩნეთი, სამხრეთით - კახეთი. თუშეთის ცენტრად ითვლება სოფელი ომალო.

თუშეთი მოთავსებულია გომეწრის ალაზნის და პირიქითის ალაზნის ხეობებში და მოიცავს ოთხ ხევს (ბირიკვი, დართლო, ფარსმა, გირიკი), სადაც მოსახლეობა რამდენიმე საუკუნეა ცხოვრობს. ზოგიერთი სოფელი აქ უკვე მიტოვებულია და მხოლოდ მთამსვლელთათვის განსაზღვრული ფუნქციები აქვს. ზამთარში თუშები საცხოვრებლად ბარში – ალვანში ჩამოდიან, თუმცა თითოოროლა მობინადრე არც ზამთარის სიცივეში ტოვებს მთას. თუშეთში ორი მდინარეა - გომეწრის ალაზანი, და პირიქითა ალაზანი. აქ უამრავი პატარა ტბა გვხვდება. სუბალპურ ზონაში მყინვარული წარმოშობის ტბებია, ხოლო კალოანის ხევში მდებარე ტბა მთელი წლის განმავლობაში გაყინულია. თუშეთში ბევრია მინერალური წყალი. თუშეთი გამორჩეული ულამაზესი ალპური მდელოებით და ტყეებით. მისი ტყეების დიდი ნაწილი პირველქმნილია და ძირითადად წარმოდგენილია ფიჭვნარით.ტყეების ფართობი 32000 ჰა-ს შეადგენს. მრავალფეროვანია ცხოველთა სამყარო.

თუშეთში აღმოჩენილი არქეოლოგიური მასალის მიხედვით, აქ ადამიანი გვიან ბრინჯაოს ხანაში დასახლებულა. ქართულ საისტორიო წყაროებში კი საკმაოდ მწირი ცნობები მოიპოვება თუშეთის შესახებ.

საქართველოს ეს უნიკალური მხარე უძველესი კულტურის ნაშთებს ინახავს. თუშური კოშკები – ქვის ეს დრეკადი ნაგებობები თუშთა თავშესაფარს და ასევე სათვალთვალოს წარმოადგენდა ჩეჩნებისა და დაღესტნების თავდასხმებისგან თავის დასაღწევად. ამ კოშკებში აღმოჩენილი თუჯის ცხოველების ფიგურები IV-V საუკუნეებით თარიღდება. თუშეთში რომ კულტურა და არქიტექტურა უძველეს დროშივე იყო განვითარებული, ამაზე მეტყველებენ ასევე ფუტკრის სკის სტილის ნაგებობები.

თუშეთი განთქმულია თავისი მეცხვარეობით. აქაური ცხვრის ყველი საუკეთესოა მთელს საქართველოში. აქ ჯერ კიდევ შენარჩუნებულია ძველი ტრადიციები.

სვანეთი

სვანეთი ულამაზი მხარეა არამარტო საქართველოში, არამედ მთელს კავკასიაში. საოცარია აქაური სოფლები, მუდმივად თოვლიანი მთის თვალუწვდენელი მწვერვალები, აზალის საძოვრები, საიდანაც შუასაუკუნეების კოშკები ულამაზეს ხეობებს ამაყად გადაჰყურებებენ, ხოლო ფრიალო კლდეებში ღრუბლები გაწოლილან. სვანეთი საჩუქარია არა მხოლოდ ლაშქრობის მოყვარულთათვის, იგი კულტურის უძველესი კერაცაა. აქ მრავლად შეხვდებით შუა ფეოდალური ხანის ხუროთმოძღვრულ ძეგლებს, სალოცავებსა და ეკლესიებს, შუასაუკუნეების უნიკალურ ფრესკებსა და მონეტებს, რომლებიც ახლაც ინახება რამოდენიმე მუზეუმში.

სვანეთი მდებარეობს ენგურისა და ცხენისწყლის ხეობებში. ადრეულ საუკუნეებში იგი კოლხეთის სამეფოს შემადგენელი ნაწილი იყო. სვანეთის ქედი სვანეთს ორ ნაწილად - ზემო და ქვემო სვანეთად ჰყოფს. ზემო სვანეთი მდებარეობს ენგურის ხეობაში. მისი სოფლები იუნესკოს კულტურული მემკვიდრეობის მფარველობაშია. ხოლო ქვემო სვანეთი მდ. ცხენისწყლის ხეობაშია. სვანეთის მოსახლეობა ქართველია და შეადგენს 2500-ს.

სვანეთში თავმოყრილია კავკასიონის უმთავრესი მწვერვალები: შხარა (5068 მ), ჯანღა (5060 მ), გესტოლა (4860 მ), თეთნულდი (4860 მ), წურუნგალა (4220 მ), აილამა (4550 მ), მაზერი (4010 მ), ჩათინი (4370 მ) და ორთავა უშბას კლდოვანი მასივი (4700 მ). 
ღირსშესანიშნაობები:
სოფელი უშგული
სვანური კოშკი
სვანური სახლი "მაჩუბი"
წარმართული ხასიათის ნიშები
ადიშის, იელის სვიფის, წვირმის, ჟაბეშის, უშგულის ეკლესიები (სულ 70)
მარგიანების სახლ-მუზეუმი




(ტექსტი) http://www.concordtravel.ge/portal/alias__concordtravel/lang__ka-GE/tabid__1415/default.aspx